به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تهران نیوز»، سید امین کشاورز، کارشناس ارشد حقوق بین‌الملل، فعال فرهنگی اجتماعی و مدرس سواد رسانه در یادداشتی نوشت: در جهانی که رسانه‌ها نبض افکار عمومی را در دست دارند، آفند رسانه‌ای نه‌ تنها یک ابزار، بلکه ضرورتی راهبردی برای کشوری مانند جمهوری اسلامی ایران است که در معرض هجوم روایت‌های تحریف‌شده و جنگ شناختی خصوصا در چند سال اخیر قرار دارد. برخلاف پدافند رسانه‌ای که به واکنش و دفاع در برابر هجمه‌های رسانه‌ای دشمن محدود می‌شود، آفند رسانه‌ای رویکردی فعال، کنشگرانه، پیش‌دستانه و تهاجمی است که هدفش نه‌تنها خنثی‌سازی حملات، بلکه شکل‌دهی به گفتمان، بازتعریف روایت‌ها و نفوذ در ذهن مخاطبان داخلی و بین المللی است.

ضرورت آفند رسانه‌ای در عصر روایت‌ها

پدافند رسانه‌ای مانند سپری است که از ما در برابر تیرهای رسانه‌ای دشمن محافظت می‌کند؛ مثلاً وقتی یک شبکه خارجی با انتشار اخبار جعلی درباره ایران سعی در تخریب وجهه کشور دارد، پدافند رسانه‌ای با تکذیب، ارائه مستندات یا روشنگری وارد عمل می‌شود. اما آفند رسانه‌ای یک گام جلوتر می‌رود، به‌جای انتظار برای ضربه دشمن، خود ما روایت را می‌سازیم، ابتکار عمل را به دست می‌گیریم و پیام‌ یا پیام هایمان را به مخاطب داخلی یا جهانی منتقل یا تحمیل می‌کنیم.

چرا آفند رسانه‌ای نیاز امروز کشور است؟

 ما در عصر جنگ روایت‌ها زندگی می‌کنیم. دشمنان ایران با بودجه‌های کلان و رسانه‌های پیشرفته، روایت‌های خود را به جهان تحمیل می‌کنند (هالیوود و ...). اگر ما تنها به دفاع بسنده کنیم، همیشه یک گام یا چند گام عقب خواهیم بود و خروجی آن، همیشه پاسخگو بودن و انگشت اتهام را پذیرفت است. آفند رسانه‌ای به ما امکان می‌دهد ابتکار عمل را به دست بگیریم، به‌جای پاسخ به اتهامات، خودمان موضوع بحث را تعیین کنیم. افکار عمومی جهان را تحت تأثیر قرار دهیم، با روایت‌های انسانی و جذاب، قلب و ذهن مخاطبان را در هر سطح و مکانی را تسخیر کنیم. هویت ملی را تقویت کنیم، با نمایش دستاوردها و ارزش‌هایمان، حس غرور و وحدت را در میان مردم افزایش دهیم.

چگونه می‌توان آفند رسانه‌ای را عملی کرد؟

محتوای خلاق و مخاطب‌محور: تولید محتوا باید با زبان و فرمتی باشد که برای نسل جوان و مخاطبان جهانی جذاب باشد؛ از میم‌های طنز در شبکه‌های اجتماعی تا مستندهای حرفه‌ای.
تقویت سواد رسانه‌ای مردم: مخاطب فهیم ایرانی باید بتواند روایت‌های جعلی را تشخیص دهد و خود به یک کنش‌گر رسانه‌ای تبدیل شود.
هم‌افزایی نهادها و رسانه‌ها: از صدا و سیما تا فعالان مستقل شبکه‌های اجتماعی، همه باید در یک جبهه هماهنگ عمل کنند.
استفاده از فناوری‌های نوین: هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و سکوهای دیجیتال می‌توانند ابزارهای قدرتمندی برای آفند رسانه‌ای باشند.

تفاوت رویکرد دفاعی و تهاجمی در رسانه

برای مثال، فرض کنید یک رسانه غربی ادعا کند که «جمهوری اسلامی ایران ناقض حقوق زنان است». پدافند رسانه‌ای ما با انتشار بیانیه رسمی یا مصاحبه با کارشناسان حوزه زنان یا مصاحبه با زنان و دختران موفق، این ادعا را رد می‌کند، حال چه‌قدر این محتوا اثرگذار باشد و توان خنثی‌سازی روایت اول دشمن را داشته باشد یا نداشته باشد، جای بحث دیگری دارد؛ اما آفند رسانه‌ای فراتر می‌رود: ما مستندی جذاب و چندزبانه درباره نقش زنان و جایگاه زنان و دختران ایران در سطح داخلی و بین‌الملل تولید می‌کنیم، آن را در شبکه‌های اجتماعی داخلی و جهانی پخش می‌کنیم و با روایت‌هایی انسانی از ظرفیت‌های ایجاد شده و رشد چشم‌گیر موفقیت‌ها در ابعاد سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی، ورزشی و ... افکار عمومی جهان را به سمت خود جلب می‌کنیم. اینجا است که آفند رسانه‌ای از دفاع منفعلانه به حمله هوشمندانه تبدیل می‌شود و دشمن را از موضع آفندی به پدافندی می‌کشاند.

بعد تاریخی؛ تجربه‌های ایران و جهان

تجربه ایران در دوران دفاع مقدس نشان داد که روایت‌گری صادقانه می‌تواند سرمایه اجتماعی عظیمی خلق کند. همچنین در جنگ ۱۲ روزه اخیر علیه رژیم صهیونیستی، مدیریت روایت و انتقال پیام مقاومت به افکار عمومی جهان بخشی از پیروزی ایران بود. در مقیاس جهانی نیز نمونه‌هایی چون رسانه‌های روسیه در بحران اوکراین و رسانه‌های چین در موضوع تایوان نشان می‌دهد که بدون آفند رسانه‌ای، کشورها محکوم به انفعال و حاشیه‌نشینی هستند.

چالش‌ها و الزامات تحقق آفند رسانه‌ای

تحقق آفند رسانه‌ای بدون توجه به الزامات اجرایی دشوار است. کمبود هماهنگی میان نهادهای رسانه‌ای، ضعف در تولید محتوای چندزبانه، وابستگی به بسترهای خارجی و نگاه جزیره‌ای از جمله موانعی است که باید رفع شود. ایجاد شبکه‌ای هماهنگ و منسجم میان رسانه‌های رسمی و مردمی، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و تربیت نیروی انسانی متخصص از مهم‌ترین الزامات موفقیت در آفند رسانه‌ای است.

سخن پایانی؛ روایت ایران آینده‌ساز

در نتیجه آفند رسانه‌ای شمشیری است که نه‌تنها از هویت و منافع ملی ما دفاع می‌کند، بلکه ما را به بازیگری فعال در میدان جهانی تبدیل می‌کند. مخاطب فهیم ایرانی، امروز بیش از هر زمان دیگری می‌داند که قدرت رسانه، قدرت آینده است. بیایید با آفند رسانه‌ای، خلاقیت، هوشمندی و همت جمعی، روایت ایران قدرتمند، متمدن و پیشرو را به جهان نشان دهیم.