حجت‌الاسلام محمدرضا دهدست در گفتگو با خبرنگار سرویس اجتماعی پایگاه خبری «تهران نیوز»، اظهار داشت: در شهریور ۱۳۲۰، هم‌زمان با اوج‌گیری جنگ جهانی دوم، نیروهای متفقین شامل بریتانیا و شوروی از شمال و جنوب به ایران حمله کردند.

وی ادامه داد: به‌رغم ادعای بی‌طرفی ایران، این کشور به‌سرعت اشغال شد و رضاشاه مجبور به استعفاء و تبعید گردید؛ این رخداد یکی از نقاط عطف در تاریخ معاصر ایران است که پیامدهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای به‌دنبال داشت.

این عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان در این‌باره گفت: اشغال ایران نه یک اتفاق ناگهانی، بلکه نتیجه‌ سال‌ها وابستگی سیاسی و نظامی حکومت پهلوی به قدرت‌های خارجی بود. رضاشاه ارتشی ساخت که بیشتر جنبه‌ نمایشی داشت و در برابر تهدید واقعی، ناتوان بود.

ضعف ساختار نظامی و سیاسی پهلوی

به گفته دهدست، ارتش پهلوی اول با وجود ظاهر مدرن و یونیفورم‌های غربی، فاقد آموزش، تجربه و انسجام لازم برای دفاع از کشور بود.

وی افزود: ساختار سیاسی نیز به‌شدت متمرکز و وابسته به شخص شاه بود، به‌طوری‌که در نبود اراده‌ فردی او، تصمیم‌گیری جمعی و مقاومت ملی شکل نمی‌گرفت.

عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان تاکید داشت: رضاشاه به‌جای تقویت نهادهای مستقل، همه چیز را در شخص خود خلاصه کرده بود؛ این تمرکز قدرت، در لحظه بحران، به فروپاشی سریع انجامید.

همکاری پنهان با متفقین؛ خیانت یا مصلحت؟

دهدست تصریح کرد: یکی از محورهای بحث دهدست، با بررسی رفتار رضاشاه در مواجهه با تهدید متفقین و استناد به برخی اسناد تاریخی، درمی‌یابیم رضاشاه نه‌ تنها مقاومت نکرد، بلکه با سکوت و عقب‌نشینی، زمینه‌ اشغال کشور را فراهم کرد.

وی افزود: رضاشاه در برابر تهدید متفقین، هیچ‌گونه مقاومت جدی نکرد؛ حتی در برخی موارد، همکاری‌هایی صورت گرفت که می‌توان آن را خیانت به منافع ملی دانست.

عضو هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان بیان داشت: این رفتار، نه از روی ناتوانی صرف، بلکه از نوعی وابستگی فکری و سیاسی به قدرت‌های غربی نشأت می‌گرفت.

پیامدهای اشغال؛ تحقیر ملی و بی‌اعتمادی عمومی

دهدست تأکید کرد: اشغال ایران توسط متفقین، آثار روانی و اجتماعی عمیقی بر جامعه ایرانی گذاشت. از جمله این پیامدها، بی‌اعتمادی عمومی به حکومت، تحقیر ملی، و شکل‌گیری گفتمان استقلال‌طلبی در نسل‌های بعدی بود.

وی ادامه داد: مردم ایران شاهد بودند که بدون شلیک یک گلوله، کشورشان اشغال شد؛ این تجربه تلخ، زمینه‌ساز بیداری سیاسی و شکل‌گیری جریان‌های ضد استبدادی در دهه‌های بعد شد.

ضرورت بازخوانی انتقادی تاریخ

در پایان گفتگو، دهدست بر اهمیت بازخوانی انتقادی تاریخ تأکید کرده و گفت: نسل امروز باید با نگاه تحلیلی به گذشته بنگرد، تاریخ صرفاً روایت نیست؛ ابزار شناخت و پیشگیری از تکرار اشتباهات است.

انتهای خبر/*