به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «تهران نیوز»، دهه فرهنگی ترویج معارف نماز و مسجد که همه‌ساله برگزار می‌شود، فرصتی برای بازنگری در جایگاه این دو فریضه الهی در زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است، لذا با امام جمعه شهرستان ملارد گفتگویی انجام دادیم.

تهران‌نیوز: نخستین سؤال من این است که «دهه فرهنگی نماز و مسجد» چه تأثیری بر ترویج معارف دینی دارد و چرا اهمیت این دهه برای جامعه امروز ما پررنگ‌تر شده است؟

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی خوبانی: همان‌طور که می‌دانید، مسجد در اندیشه اسلامی تنها یک مکان عبادی نیست بلکه کانونی برای زندگی اجتماعی و فرهنگی امت اسلام به‌شمار می‌رود. برگزاری «دهه فرهنگی نماز و مسجد» دقیقاً برای همین است که دوباره نقش محوری مسجد در جامعه مورد توجه قرار گیرد. این دهه فرصت مغتنمی است تا در چند محور اساسی حرکت کنیم:

اول، افزایش آگاهی عمومی: نسبت به معارف نماز و فلسفه وجودی مسجد. ما در این ایام با برگزاری نشست‌های تخصصی، تولید محتوای متنوع، گفتگوهای رسانه‌ای و برنامه‌های آموزشی، تلاش می‌کنیم نسل جوان و خانواده‌ها را بیش از پیش با حقیقت و آثار نماز آشنا کنیم.

دوم، ایجاد هماهنگی بین نهادها و دستگاه‌ها: معمولاً فعالیت‌ها به شکل پراکنده انجام می‌شود، اما دهه فرهنگی این امکان را فراهم می‌کند که آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها، سازمان تبلیغات، شهرداری‌ها و حتی بخش خصوصی در یک جبهه مشترک فعالیت کنند.

سوم، تجلیل از خادمان مسجد: کسانی که با اخلاص در مساجد خدمت می‌کنند، چه ائمه جماعات، چه هیأت امنا و چه جوانان فعال، سرمایه‌های اجتماعی بزرگی هستند. تقدیر از آنها انگیزه مضاعفی برای ادامه مسیر ایجاد می‌کند.

چهارم، مشارکت‌های مردمی: اگر برنامه‌های دهه فرهنگی به‌خوبی طراحی شود، خانواده‌ها، دانش‌آموزان، بانوان و حتی کسبه محلات درگیر می‌شوند و همین باعث پویایی بیشتر مساجد خواهد شد.

و در نهایت، احیاء کارکردهای فراموش‌شده مسجد، یعنی تأکید کنیم مسجد فقط محل نماز نیست، بلکه مرکز تربیت، آموزش، فعالیت‌های اجتماعی و حتی حل اختلافات و مشکلات مردم است.

تهران نیوز: با توجه به این توضیحات، می‌خواهم بدانم از منظر شما، نماز چه نقشی در زندگی اجتماعی دارد و چگونه می‌تواند به بهبود مناسبات اجتماعی کمک کند؟  

خوبانی: نماز ستون دین است؛ همه ما این حدیث را شنیده‌ایم. اما متأسفانه بسیاری از افراد نماز را فقط یک وظیفه فردی می‌دانند در حالی‌که نماز کارکردهای اجتماعی بسیار عمیقی دارد.

اول، تقویت همبستگی اجتماعی: وقتی در نماز جماعت، فقیر و غنی، استاد و شاگرد، کارگر و کارفرما، همه در یک صف می‌ایستند، یک درس عملی از برابری و وحدت به جامعه داده می‌شود.  

دوم، ایجاد نظم و انضباط اجتماعی: نماز با زمان‌بندی دقیقش به انسان یاد می‌دهد که برای کارهای مهم باید زمان مشخص بگذارد. این نظم فردی به شکل طبیعی در جامعه هم بازتاب پیدا می‌کند.  

سوم، مسئولیت‌پذیری: کسی که روزانه پنج نوبت در برابر خداوند می‌ایستد، دیگر نمی‌تواند نسبت به حقوق دیگران و وظایف اجتماعی بی‌تفاوت باشد.  

چهارم، پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی: قرآن کریم به صراحت می‌فرماید «إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ». اگر نسل جوان ما اهل نماز باشند، بسیاری از انحرافات، از اعتیاد تا خشونت، کاهش پیدا می‌کند.

پنجم، تقویت روابط اجتماعی: نماز جماعت فرصتی برای دید و بازدید، همدلی و اطلاع از مشکلات همدیگر است. در مسجد، افراد محله گرد هم می‌آیند و این انسجام، ضامن سلامت جامعه خواهد بود.  

تهران نیوز: نقش مساجد در جامعه اسلامی چیست؟ چرا شما مساجد را «قلب تپنده جامعه اسلامی» معرفی می‌کنید؟

خوبانی: چون واقعاً مسجد فقط یک مکان عبادی نیست. در طول تاریخ اسلام، مسجد هم پایگاه عبادی بوده و هم پایگاه اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی. 

نخست، پایگاه عبادت و معنویت: مسجد خانه خداست و انسان در آن آرامش روحی پیدا می‌کند.  
دوم، مرکز تعلیم و تربیت: از صدر اسلام، مسجد دانشگاه پیامبر اکرم(ص) بود؛ قرآن، حدیث، فقه و حتی علوم دیگر در مسجد تدریس می‌شد.  
سوم، کانون فرهنگی و اجتماعی: مراسم‌ها، جشن‌های مذهبی، فعالیت‌های هنری و ورزشی جوانان می‌تواند در فضای مسجد شکل بگیرد.  
چهارم، مرکز وحدت محله: مسجد جایی است که اهالی یک محله اختلافات خود را حل می‌کنند، به همدیگر کمک می‌کنند و همبستگی‌شان تقویت می‌شود.  
پنجم، پایگاه سیاسی و انقلابی: اگر به تاریخ معاصر نگاه کنید، می‌بینید که انقلاب اسلامی ایران بدون مساجد شکل نمی‌گرفت. مساجد محل آگاهی‌بخشی سیاسی، مبارزه با ظلم و سازمان‌دهی حرکت‌های مردمی بودند.

به همین دلیل من همیشه تأکید می‌کنم که اگر مسجد پویا باشد، جامعه اسلامی زنده و پویاست.  

تهران نیوز: اجازه بدهید کمی به وضعیت شهرستان ملارد بپردازیم. در حال حاضر چه تعداد مسجد در این شهرستان فعال هستند و آیا جوانان در این مساجد امکان فعالیت دارند؟

خوبانی: اینجا به یکی از دغدغه‌های جدی ما می‌رسیم. شهرستان ملارد جمعیتی نزدیک به نیم میلیون نفر دارد، اما متأسفانه تعداد مساجد فعال به هیچ وجه متناسب با این جمعیت نیست. طبق آخرین آماری که در مرداد ۱۴۰۳ اعلام شد، تنها ۳۰ مسجد در بخش مرکزی ملارد وجود دارد. این سرانه پایین مسجد نشان می‌دهد که ما از نظر کمی با مشکل مواجهیم.

اما از نظر کیفی، تلاش‌های خوبی در حال انجام است. مثلاً برنامه‌هایی مانند اعتکاف دانش‌آموزی، با حضور صدها نوجوان «دهه هشتادی»، طرح پیشتازان وصل، و جشنواره‌هایی نظیر بچه‌های مسجد توانسته‌اند جوانان را به مسجد جذب کنند.  

همچنین، کانون‌های فرهنگی هنری مساجد در ملارد به‌ویژه برای نوجوانان بسیار فعال هستند؛ از گروه‌های سرود و تئاتر گرفته تا فعالیت‌های خیریه و ورزشی. این نشان می‌دهد که جوانان در صورت وجود برنامه و فضا، استقبال می‌کنند.

البته کمبود مسجد همچنان یک چالش جدی است. ما بارها از مسئولان درخواست کرده‌ایم که در ساخت مساجد جدید، به‌ویژه در مناطق پرجمعیت و محلات تازه‌ تأسیس، سرمایه‌گذاری بیشتری شود.  

تهران نیوز: به نظر شما چه اقداماتی می‌تواند باعث شود مساجد برای نسل جوان جذاب‌تر شوند؟  

خوبانی: جوان امروز نیاز به فضای نشاط‌آور، گفت‌وگو محور و خلاقانه دارد. اگر مسجد فقط به نماز محدود شود، طبیعی است که جذابیت کم‌تری خواهد داشت. ما باید راهکارهایب را استفاده کنیم:

۱. برنامه‌های فرهنگی متنوع داشته باشیم؛ از کلاس‌های آموزشی و کارگاه‌های مهارتی تا جشنواره‌های ورزشی.  
۲. استفاده از هنر؛ گروه‌های تئاتر، سرود، فیلم‌سازی کوتاه و… می‌توانند مسجد را به مرکز تولید فرهنگی محله تبدیل کنند.  
۳. مدیریت مشارکتی؛ یعنی جوانان خودشان مسئولیت بگیرند. وقتی یک نوجوان ببیند ایده‌هایش در مسجد اجرا می‌شود، احساس تعلق بیشتری خواهد داشت.  
۴. استفاده از ظرفیت فضای مجازی؛ مساجد باید در شبکه‌های اجتماعی فعال باشند و ارتباطشان با جوانان را فقط به فضای فیزیکی محدود نکنند.

تهران نیوز: سخن پایانی شما درباره «دهه فرهنگی نماز و مسجد» چیست؟  

خوبانی: دهه فرهنگی فرصتی است که ما نباید از دست بدهیم. امروز جامعه ما با چالش‌های متعددی روبه‌روست؛ از آسیب‌های اجتماعی گرفته تا مشکلات اقتصادی. مسجد می‌تواند پناهگاه مردم و سنگر اصلی ایمان باشد. اگر نسل جوان ما با نماز انس بگیرد و مسجد را خانه دوم خود بداند، بسیاری از این مشکلات حل خواهد شد.  

پیام من به همه مسئولان و مردم این است که در این دهه فرهنگی، هر کس به اندازه توان خود کاری برای ترویج فرهنگ نماز و مسجد انجام دهد. شاید یک لبخند به جوان مسجدی، یک دعوت ساده به نماز جماعت یا حتی کمک مالی به ساخت یک مسجد، اثری ماندگار بر آینده جامعه ما بگذارد.  

انتهای خبر/