به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تهران نیوز»،  محمدرضا تاجیک؛ روزنامه‌نگار، پژوهشگر و ورامین‌شناس در یادداشتی با استناد به مجموعه شخصی دکتر امیر جنیدی می‌نویسد: پس از پیروزی انقلاب مشروطه، تغییرات و تحولات ناشی از آن آهسته‌آهسته در جامعه و زندگی مردم آغاز گردید.

تا قبل از سال ۱۲۹۵ هجری شمسی ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات افراد بر اساس اعتقادات مذهبی و سنت‌های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید به عمل می‌آمد و از افراد متوفی نیز جز نام و تاریخ وفات آنان که بر روی سنگ قبر ایشان نگاشته می‌شد اثری مشاهده نمی‌گردید.

در ایران هم‌زمان با نوسازی و مدرنیزاسیون و نیاز به شناسایی اتباع جهت ایجاد ارتش منظم، اخذ مالیات و... تأسیس ثبت‌احوال در دستور کار قرار گرفت و در جلسه مورخه ۳۰ آذرماه ۱۲۹۷ هجری شمسی به تصویب هیئت وزیران رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ ۳ دی‌ماه ۱۲۹۷ در تهران فعالیت خود را آغاز کرد.

مجلس شورای ملی (دوره پنجم) برای نخستین‌بار در مورخ ۱۴ خرداد ۱۳۰۴ قانونی با عنوان قانون سجل احوال را در ۴ فصل و ۳۵ ماده به تصویب رساند.

بر اساس این قانون، حداکثر تا یک سال آتی آحاد مردم ایران لزوماً باید دارای ورقه هویت (شناسنامه) می‌شدند.

ماده ۴ این قانون، وزارت داخله (وزارت کشور) را موظف می‌کرد برای هر فرد شناسنامه‌ای مجزا صادر شده و سند آن را در دفاتر حکومتی ثبت و ضبط کنند.

در ورقه هویت، محل‌هایی برای رویدادهای چهارگانه زندگی ازجمله ثبت تولد، فوت، ازدواج و طلاق پیش‌بینی شده بود.

این قانون کلیه مأمورین دولتی و حکومتی را در اقصی‌نقاط کشور ملزم می‌کرد، ازآن‌پس فقط در قبال ارائه ورقه هویت (شناسنامه) پاسخگوی ارباب‌رجوع باشند.

این قانون برای کسانی که در موعد مقرر شده از دریافت شناسنامه اجتناب کنند و یا به جعل ورقه هویت مبادرت ورزند، مجازات و تنبیهاتی نیز پیش‌بینی کرده بود.

در مورخ ۲۰ مرداد ۱۳۰۷ مجلس شورای ملی دوره ششم «قانون سجل احوال» دیگری را در ۱۶ ماده تصویب و تصریح نمود که تمام مواد قانونی مصوبه قبلی (۱۴ مرداد ۱۳۰۴) که مغایر با محتوای مصوبه جدید باشند، ملغی خواهند بود.

این قانون جدید کلیه افراد ذکور بالای ۱۷ سال را ملزم می‌کرد شخصاً برای تهیه ورقه هویت (شناسنامه) به دفاتر سجل احوال محل زندگی خود مراجعه کنند. زن‌ها نیز می‌توانستند شخصاً و یا با وکلای «ثابت الوکاله» برای اخذ شناسنامه اقدام کنند.

دارندگان ورقه‌های هویت ملزم بودند حداکثر پس از ۱۰ روز از وقوع تولد، ازدواج و طلاقِ فرزندان، بستگان و افراد تحت تکفل را به مراکز سجل احوال اطلاع دهند تا در شناسنامه‌های آنان ثبت شود. این زمان برای فوت حداکثر ۴۸ ساعت تعیین شده بود.

پس از تصویب این قانون، در مناطق مختلف #دشت_ورامین صدور ورقه‌های هویت توسط نایب الحکومه آغاز شد.

در یکی از نخستین ورقه‌های هویت صادر شده در دشت ورامین، ورقه هویت آقای میرزا عباسعلیح یدرآقایی فرزند مرحوم حیدرآقا و فاطمه است که بر اساس مشخصات مندرج در آن، در ولایت تهران، بلوک ورامین و قریه امامزاده جعفر در سال ۱۲۴۸ شمسی متولد گردیده است.

این ورقه هویت که یک‌روزه و در همان روز تسلیم اظهارنامه در مورخ ۲۸ آبان سال ۱۳۰۴ با نمره ۷۰ صادر گردیده، حاوی نکته‌های جالب‌توجهی همچون، الصاق عکس ۴×۳ صاحب ورقه هویت و ممهور آن با مهر حکومتی، تأیید و تصدیق هویت میرزا عباسعلی توسط کدخدا امامزاده جعفر با نقش مهر کدخدا و درج نام و امضای متصدی سجل احوال به نام ابوالقاسم کحال‌زاده است.

همان‌طور که در تصویر مشخص است، این ورقه شامل یک برگ و فاقد ثبت رویدادهای چهارگانه تولد، فوت، ازدواج و طلاق و فاقد محل درج نام فرزندان و همسر و همچنین فاقد محل ممهور کردن مهرهای شرکت در انتخابات می‌باشد.

این ورقه هویت، بدون پرداخت هیچ‌گونه وجهی از طرف متقاضی و به‌صورت رایگان صادر شده است.

امروزه ورقه هویت به نام شناسنامه معروف و پس از چندین بار تغییر شکل ظاهری و محتوایی، به‌صورت دفترچه‌ای با جلد و چندین صفحه صادر می‌شود.